Objawy celiakii i grupy ryzyka

Objawy

Celiakia może się ujawnić w każdym wieku. Zarówno bezpośrednio po wprowadzeniu glutenu do diety dziecka, jak i w trakcie dorastania czy w wieku dojrzałym. Pozostawiona bez leczenia prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Znanych jest ponad 200 symptomów związanych z chorobą, a w niektórych przypadkach może ona przebiegać skąpo- lub bezobjawowo, co znacznie utrudnia jej rozpoznanie.

Najczęstsze objawy celiakii u dzieci to:

• ból brzucha
• wzdęcia i powiększenie obwodu brzucha
• nudności i wymioty
• brak apetytu
• biegunki lub obfite stolce tłuszczowe
• utrata wagi
• niski wzrost
• opóźnienie rozwoju psychoruchowego
• zmiana usposobienia (nadpobudliwość lub apatia)
• ADHD
• niedorozwój szkliwa zębowego

Dolegliwości powiązane z celiakią u osób dorosłych rzadziej związane są z układem trawiennym. Tylko w 1/3 przypadków odnotowuje się biegunkę jako jedną z manifestacji choroby.

Najczęstsze objawy celiakii u dorosłych to:

• anemia z niedoboru żelaza
• niedobory witamin (A, D, E, K, kwas foliowy)
• zmęczenie
• bóle mięśniowe i stawowe
• zapalenie stawów
• osteoporoza i osteopenia
• zaburzenie pracy wątroby i dróg żółciowych
• depresja, zaburzenia lękowe
• dolegliwości neurologiczne (drgawki, bóle głowy, ataksja, padaczka)
• zatrzymanie miesiączkowania
• poronienia, niepłodność
• afty, zapalenie kącików czy zapalenie języka
• opryszczkowate zapalenie skóry (tj. choroba Duhringa)
• nietolerancja laktozy
• zespół jelita drażliwego (IBS)

Nieleczona celiakia może prowadzić do bardzo poważnych, długoterminowych powikłań ze strony:

• układu pokarmowego ? rak gardła, przełyku, jelita cienkiego
• układu krwiotwórczego ? anemia z niedoboru żelaza, podwyższenie liczby płytek krwi, zapalenie naczyń
• układu mięśniowo-szkieletowego ? osłabienie mięśniowe, tężyczka, wczesna osteoporoza, reumatoidalne zapalenie stawów
• układu nerwowego ? autyzm, padaczka, migreny, depresja, nerwica, schizofrenia, otępienie, zaburzenia równowagi
• układu rozrodczego ? zatrzymanie miesiączkowania, niepłodność, poronienia, przedwczesna menopauza
• skóry ? opryszczkowate zapalenie skóry

Grupa ryzyka

Grupę podwyższonego ryzyka zachorowania na chorobę trzewną stanowią krewni pierwszego stopnia pacjentów z celiakią. Dane naukowe wskazują, że 1 na 6 osób spośród krewnych pierwszego stopnia oraz 1 na 20 dalszych krewnych zachoruje na celiakię. Ponadto do grupy ryzyka zalicza się osoby cierpiące na schorzenia stosunkowo często współwystępujące z celiakią takie, jak:

• cukrzyca typu I
• autoimmunologiczne zapalenie tarczycy
• zespół Sjögrena
• autoimmunizacyjne zapalenie wątroby
• młodzieńcze zapalenie stawów
• choroba Addisona
• kardiomiopatie
• autoimmunizacyjne zapalenie mięśnia sercowego
• zespół Downa
• zespół Turnera
• zespół Williamsa
• niedobór IgA
• choroba Duhringa

Wszystkie towarzystwa naukowe zajmujące się problematyką celiakii podkreślają, że w grupach ryzyka choroby trzewnej należy wykonywać badania przesiewowe (genetyczne i/lub serologiczne).